بررسی فرایند ساختواژی تکرار یا دوگان سازی در زبان ترکی آذربایجانی

دوگان سازی به فرایندی گفته می شود که تمام یا قسمتی از واژه پایه تکرار شده و واژه ‏جدیدی با معنایی متفاوت از معنای پایه ساخته می شود.بعضی از واژه ها با تغییرات آوایی درونی ، ‏بعضی با وند افزایی و بعضی دیگر با ترکیب واژه ها یا آمیزه ای از روش ها ساخته می ‏شوند.تعدادی از واژه های زبانهای مختلف با دوگان سازی ساخته می شوند و کلمه مکرر مفاهیمی ‏چون تقویت و غنی سازی مفهوم، شدت، تاکید سخن، افزایش، تداوم، انبوهی ، بی شماری داشته و ‏یا بخاطر عدم تکرار عین کلمات یا مفاهیمی که به همدیگر بسیار نزدیک بوده و یا صداهایی که با ‏هم دیگر مشابه می باشند ، بکار گرفته می شود.دراساس ساختار کلمات دوگان سازی شده تشابه ‏صدا وجود دارد. در ساختار بیشتر کلمات دوگان سازی شده ، در صدای اول و صدای آخر تشابه ‏صدا وجود دارد. کلمات دوگان سازی شده در زبان ترکی آذربایجانی از نظر طیف ساختاری و معنایی ‏از کلمات دوگان سازی شده از تکرار عین کلمه ، از کلمات نزدیک به هم ، از کلمات متضاد ، از یک ‏کلمه معنی دار و یک کلمه بی معنی ، از دو کلمه بی معنی ، از نام آواها ، و کلماتی که با افزودن ‏m‏ ‏به اول کلمات ساخته می شوند ، تشکیل یافته اند.کلمات دوگان سازی شده در طول صدها سال ‏کاربردی که داشته اند خود به خود به صورت کلمات قالب بندی شده تبدیل شده اند. قالب بندی ‏کلمات دوگان سازی شده بقدری دقیق می باشد که جابجایی کلمات دوگان سازی شده امکان پذیر ‏نیست.فرآیند تکرار در زبان ترکی آذربایجانی کاملا تحت تاثیر قانون هماهنگی واکه ای می باشد و ‏این عامل باعث شاخص بودن هر چه بیشتر این پدیده ساختواژی و برجستگی عمده آن در بین ‏زبانهای جهان شده است. در زبان فارسی قانون هماهنگی واکه ای وجود ندارد و این عامل باعث ‏کاهش تاثیر ظرافت آن در پدیده دوگان سازی گردیده است. به طور کلی در زبان فارسی پدیده ‏دوگان سازی کامل رایج است و نوع ناقص آن کمتر به چشم می خورد. برعکس در زبان آذزبایجانی ‏فرآیند تکرار ناقص زایاتر از نوع کامل آن است. روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی بوده و ‏جامعه تحقیق فرهنگ ترکی-فارسی شاهمرسی می باشد.‏